Nieuws

Nood aan radicale transities I Interview met Eva Verraes in CFO Magazine

Gepost op 10 januari 2022

Zorgzaam omspringen met grondstoffen en materialen betekent dat we de productie van nieuwe goederen moeten verlagen. Het betekent niét dat er daardoor minder jobs zullen ontstaan. Het gaat niet over minder jobs, maar wel over een transitie binnen sectoren. Zo kunnen interessantere voorwaarden voor maatschappelijk essentiële sectoren als het onderwijs en de zorg voor een noodzakelijke ommezwaai zorgen.

Die grote kanteling naar een meer duurzame economie en maatschappij op sociaal en ecologisch vlak, zal zowel van de overheden als van de consumenten, maar zeker ook van de bedrijven moeten komen. We kunnen pas de grondige veranderingen die de wereld nodig heeft toepassen als er een draagvlak is bij iedereen. Als je naar een model gaat waarbij je jobs creëert op maat van mensen, krijg je een bijzonder hoge winst terug die bijdraagt aan het individu, de samenleving en de overheid.

De visie van onze directeur Eva Verraes over de toekomst van sociaal en circulair ondernemen en de rol ervan in de gehele maatschappelijke context lees je hieronder in het interview dat verscheen in het CFO magazine van Financial Media.

NOOD AAN RADICALE TRANSITIES

HERW!N creëert jobs voor mensen die doorgaans amper of geen kans hebben om werk te vinden. Het collectief koppelt die taak aan de ondersteuning van bedrijven met een sociaal en circulair businessmodel. Zelf noemt directeur Eva Verraes HERW!N “een speldenkopje” binnen een groot geheel, maar de visie en ambitie van haar collectief is van een enorme impact. “We willen dat iedereen een goed leven heeft binnen de grenzen van onze planeet en daarvoor zijn radicale transities nodig.”

Met dank aan de vernieuwde thuiswerkregels is ondergetekende genoodzaakt dit inspirerende interview uit te werken aan het bureautje van zijn dochter. Geheel toepasselijk, want het is net met die generatie in het achterhoofd, en deze die nadien (hopelijk) nog volgen, dat HERW!N dag in dag haar werking uitbouwt. HERW!N – lees: her-win – is het collectief van sociaal-circulaire ondernemers. De in Gent gevestigde organisatie is het resultaat van een fusie uit 2018, tussen de werkgeversfederatie van de sociale werkplaatsen en de activiteitenkoepel van de kringwinkels. “Wij zijn een werkgeversfederatie voor in Vlaanderen erkende organisaties, die mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt tewerkstellen. Het gaat over mensen die doorgaans geen job vinden
in de reguliere economie”, vult directeur Eva Verraes aan. “Die werknemers krijgen specifieke begeleiding. HERW!N komt op voor in totaal 10.000 medewerkers bij 100 ondernemingen die bij ons zijn aangesloten. Wij vertegenwoordigen de belangen van de werkgevers en medewerkers. Zo voeren we het woord bij sociaal overleg en lobbyen bij de Vlaamse regering en stakeholders,
zoals VDAB.” HERW!N ondersteunt tegelijk het sociaal- circulaire businessmodel van haar leden. “De Kringwinkel is daar een heel concreet voorbeeld van en geldt als ons uithangbord. De Kringwinkel zet in op het herwinnen van werk en materialen door goederen te hergebruiken en daardoor ook jobs te creëren. De Kringwinkel is doorheen de jaren uitgegroeid tot een waardige retailketen met zo’n 150 winkels. Die moeten ook aan marketing, logistieke processen en wetgeving denken. Vanuit HERW!N zorgen wij mee voor de ondersteuning daarvan.”

arbeider de kringwinkel

© Fotofolies

Waarom is die circulaire economie waar jullie voor ijveren vandaag zo belangrijk?

“We zijn ervan overtuigd dat de maatschappij moet evolueren naar andere businessmodellen. Stilaan is iedereen het erover eens dat de ontginning van grondstoffen en materialen van die grootorde is dat we de wereld aan het plunderen zijn. Het winstbejag in ons kapitalistische systeem heeft ertoe bijgedragen dat we ons vandaag in een penibele situatie bevinden. Zo hebben we de gevolgen van de klimaatopwarming afgelopen zomer nog in ons eigen land aan den lijve ondervonden.” “Zowel overheden als consumenten, maar zeker ook bedrijven moeten kantelen naar een andere vorm van duurzaam ondernemerschap. De impact van ondernemers is bijzonder groot, zowel positief als negatief. Ondernemers zijn altijd al een drijvende kracht geweest achter maatschappelijke veranderingen, evoluties en vooruitgang. We moeten dat blijven aanmoedigen, maar op een radicaal andere manier. Zowel op het vlak van wonen, werken, leven, vrije tijd, mobiliteit als energiegebruik.” “We kunnen pas de grondige veranderingen die de wereld nodig heeft toepassen als er een draagvlak is bij iedereen. Als je naar een model gaat waarbij je jobs creëert op maat van mensen, krijg je een bijzonder hoge winst terug die bijdraagt aan het individu, de samenleving en de overheid. Mensen die werk hebben dragen bij tot de samenleving, betalen belastingen, kunnen beter onderwijs geven aan hun kinderen, verhogen de koopkracht en worden minder snel ziek. Die groep van mensen mee aan boord krijgen en houden is een absolute voorwaarde om maatschappelijke veranderingen te realiseren.”

Een mogelijke bedenking zou kunnen zijn dat er net minder jobs ontstaan als er minder productie van nieuwe goederen zou zijn. Hoe ziet u dat?

“Het onderwijs en de zorg kampen met grote personeelstekorten. En het zijn net die organisaties die we allemaal op een dag in ons leven nodig hebben. Dat is dus een probleem op onze arbeidsmarkt. We zien dat bijvoorbeeld de luchtvaartsector op bijzonder fiscale regels kan rekenen, voor een activiteit waar we ons toch meer en meer vragen bij moeten stellen. Voor 20 euro naar Barcelona vliegen is niet normaal. Iemand betaalt die goedkope prijs. Om dus op je vraag terug te keren: het gaat niet over minder jobs, wel over een noodzakelijke transitie. Het onderwijs en de zorgsector moeten ook interessantere voorwaarden krijgen om ze aantrekkelijker te maken voor de arbeidsmarkt. We hebben daarvoor politici nodig die moedig genoeg
zijn om die ommezwaai te maken.”

Technieker in WZC

vzw De Biehal

Voelen jullie voldoende draagvlak om enkele radicale transities te maken? Gaan de ogen met andere woorden voldoende open?

“De Vlaamse regering heeft de ambitie uitgedrukt tegen 2030 circulair te zijn. Dat betekent het continu in een kringloop houden van materialen en grondstoffen en eventueel afval te hergebruiken. Tewerkstelling is de grootste hefboom naar een cicrulaire economie. We moeten positief zijn: ondernemingen zijn al langer dan vandaag bezig met duurzaamheid. Er is een groeiend besef dat we moeten veranderen en het staat vast dat de energievretende activiteiten en businessmodellen eruit zullen gaan.”

Zijn er genoeg initiatieven om een circulaire economie te ondersteunen?

“De stijging van het aantal initiatieven gaat sowieso te traag. Op Vlaams niveau is er de organisatie Vlaanderen Circulair, die als doel heeft om acties uit te rollen, rond de maakindustrie, transport en nog heel wat domeinen. Maar de inspanningen moeten nog veel sneller stijgen. In alle bescheidenheid: wij zijn met HERW!N maar een speldenkopje in het grotere geheel. Toch neemt dat niet weg dat we onze boodschap willen blijven verkondigen: wat is er nodig om én sociaal én circulair ondernemerschap uit te bouwen? Er worden zeker stapjes in de goeie richting gezet, want daar gaan beleidsinstrumenten voor voorzien worden. De regering wil inzetten op jobs die rechtstreeks aantonen dat ze CO2-uitstoot verminderen. Maar het is echt belangrijk dat ook reguliere bedrijven mensen kunnen tewerkstellen die een virtueel rugzakje hebben en dat bedrijven dat eventuele rendementsverlies gecompenseerd zien.” “Een heel belangrijk aspect in circulaire economie is ketensamenwerking. De manier waarop een product wordt ontworpen is al bepalend voor de toekomst ervan op het moment dat het kapot is. Mijn mixer is stuk maar we kunnen die maar niet herstellen. Het toestel is zodanig opgebouwd dat, als je er als consument zelf aan begint te prutsen, je hem eigenlijk al om zeep helpt. We moeten die mixer dus op zijn geheel naar het recyclagepark brengen, terwijl bepaalde onderdelen zeker nog bruikbaar zijn. Maar dat staat haaks op een businessmodel van lineair gebruik: een toestel wordt gemaakt met grondstoffen, we gebruiken het en gooien het weg. Als je het nu zo zou ontwerpen dat je als  consument of bij een van de opkomende Repair Cafés je toestel kan herstellen, dan krijg je een heel ander verhaal van duurzaam consumeren. Maar daarvoor heb je heel veel samenwerkingen nodig: tussen de producent, consument, herstelcentra, afvalophalers en kringwinkels. Zo onderzoeken we met het project ‘Repair zoekt hub’ samen met producenten verschillende manieren om elektronische huishoudapparaten te herstellen via sociale tewerkstelling.”

hersteller elektro de kringwinkel

Herstelatelier elektro in De Kringwinkel

Wie is de grote verantwoordelijke in dat verhaal? De producent die de spullen zo maakt of de consument die heel vaak niet bereid is meer te betalen voor een product dat doordachter en duurzamer in elkaar steekt?

“Het is een gedeelde verantwoordelijkheid. Van de producent die de consument fout opvoedt met de  illusie van de ‘race to the bottom’, met goedkopere kledij, elektro, voeding en vliegtuigtickets. Als consument moet je durven zeggen: hier ga ik niet in mee want ergens wordt die lage prijs betaald. (verontwaardigd) We spreken over kinderarbeid bij onze pakjesdiensten, hé, en dat in een westers land. Misschien moet je voor je pakje met kerst toch op je fiets springen en naar de speelgoedwinkel rijden in plaats van het zomaar online te bestellen bij een grote webshop. Het zal je dan meer moeite kosten, ja. En mogelijk betaal je meer want je zal geen prijzen kunnen vergelijken. Maar je zal op zijn minst niemand in abominabele omstandigheden hebben laten werken. Dat bewustzijn en besef is de verantwoordelijkheid van de consument. Maar alles begint wel bij de producent, die verantwoord moet ondernemen en produceren.”

Welke tips hebben jullie voor bedrijven om hier nog beter mee om te gaan?

“De weg die ingeslagen is om duurzamer te ondernemen, daar kun je niet meer van terugkeren. Er is maar één weg vooruit. Ondernemers moeten hun jaarlijkse winstcijfers ook eerlijk durven plaatsen naast de kost aan de planeet en de samenleving.
Als je dat transparant meeneemt in je bedrijfs- of productieproces, moet je bekijken welke aanpassingen daar dan voor nodig zijn en met wie je dat kunt bereiken. Er valt bijzonder veel economische en maatschappelijke winst te boeken in samenwerkingen.” “Als werkgever en bedrijf draag je een grote maatschappelijke verantwoordelijkheid. Je moet daar een inclusief verhaal van maken in functie van je aandeelhouders, klanten, consumenten, strategische partners en overheden. Enkel de bedrijven die zo werken zullen in de toekomst kunnen blijven bestaan. Iedereen wil uiteindelijk een duurzame toekomst voor zijn kinderen, van bedrijfsleiders tot werknemers. Het uitgangspunt zou moeten zijn: hoe laten we de planeet achter voor onze kinderen?” “Transitie vraagt natuurlijk tijd, geld en inspanningen. Maar ook aandeelhouders van grote bedrijven weten dat je de winst niet enkel nog kan uitdrukken in economische en financiële winst. De en-en-en winst is ons ticket naar het redden van de planeet. Let op, ik gebruik graag het woord radicaal voor de omwenteling die nodig is, maar we moeten uiteraard niet terugkeren naar de middeleeuwen. Het uitgangspunt is dat we  ons welzijn kunnen blijven garanderen met een transitie in jobs, consumptie en productie.”

Artikel door Dries Van Damme, gepubliceerd in CFO Magazine van Financial Media – Januari 2022