De controle gebeurt op jaarbasis en op ondernemingsniveau.
Het tewerkstellingsvolume van het jaar X wordt vergeleken met het tewerkstellingsvolume van het jaar X-1 en het jaar X-2. Als het tewerkstellingsvolume van het jaar X lager is dan zowel het tewerkstellingsvolume van het jaar X-1 én dat van jaar X-2, moet de werkgever dit verantwoorden. Bij deze vergelijking wordt abstractie gemaakt van de toekenningen verleend door het Fonds. Desgevallend kunnen de tussenkomsten van het betrokken jaar teruggevorderd worden.
Voorbeeld: In 2022 worden 2 VTE sociale maribel toegekend aan onderneming X. In 2023 nog eens 1,5 VTE.
Situatie 1
| 2022 | 2023 | 2024 | |
| Tewerkstellingsvolume | 102 | 103,5 | 104 |
| Na vermindering met toekenningen | -2 = 100 | -3,5 = 100 | -3,5 = 100,5 |
Het tewerkstellingsvolume is niet gedaald in 2024 ten opzichte van 2023 noch ten opzichte van 2022. De werkgever is geen verantwoording verschuldigd.
Situatie 2
| 2022 | 2023 | 2024 | |
| Tewerkstellingsvolume | 102 | 110 | 108 |
| Na vermindering met toekenningen | -2 = 100 | -3,5 = 106,5 | -3,5 = 104,5 |
Het tewerkstellingsvolume in 2024 is gedaald ten opzichte van 2023 maar gestegen ten opzichte van 2022. De werkgever is geen verantwoording verschuldigd.
Situatie 3
| 2022 | 2023 | 2024 | |
| Tewerkstellingsvolume | 102 | 104 | 103 |
| Na vermindering met toekenningen | -2 = 100 | -3,5 = 100,5 | -3,5 = 99,5 |
Het tewerkstellingsvolume in 2024 is gedaald ten opzichte van zowel 2023 als 2022. De werkgever is een verantwoording verschuldigd.
De verantwoording kan diverse gronden bevatten: overmatig gebruik van tijdskrediet onder het personeel, conjuncturele oorzaken,… Tijdelijke werkloosheid om economische redenen is gelijkgesteld bij het bepalen van het arbeidsvolume en heeft dus geen impact (en kan dus ook niet als verantwoording dienen).
De opheffing van de doelgroepvermindering voor GESCO-omkadering of de stopzetting van de ‘oude’ sociale maribel, kan echter niet als verantwoording worden ingeroepen, omdat deze maatregelen de pendant zijn van de voordelen die via de sociale maribel worden verleend
Indien de raad van beheer de verantwoording niet aanvaard, moet de werkgever de tussenkomsten voor 1 VTE (100,5-99,5) voor het jaar 2024 terugstorten.
